Mirdita- vendi që i dha kombit njerëz gjenialë

Më 24-25 korrik, në Rrëshen, u mbajt sesioni shkencor "Mirdita dhe shqiptarët
gjatë shekullit XX"

"Duhet të zhduket koncepti i shpehur i atyre që me keqdashje thonë se
shqiptarët duan Shqipëri të madhe. Nuk ka gjë më të rrejshme se ky
përkufizim...shqiptarët kurrë nuk e kanë dëshiruar një Shqipëri të madhe,
por kurdoherë e në të gjitha rrethanat edhe me pushkë në dorë kanë luftuar
për Shqipërinë etnike, e cila është kërkesë e ligjshme e këtij populli", tha
në fjalën e hapjes studiuesi i njohur shkodran, Willy Kamsi

Shkruan:
Enver Sulaj

Në Rrëshen, në qendrën administrative të Mirditës, më 24 e 25 korrik është
mbajtur sesioni dyditor shkencor "Mirdita dhe shqiptarët gjatë shekullit
XX". Është kjo një përpjekje dhe kontribut i çmuar i historianëve shqiptarë
nga të gjitha trojet etnike shqiptare dhe diapsora, të cilët nën organizmin
e Këshillit për Ndriçimn e Historisë sonë Kombëtare, po bëjnë përpjekje, që
përmes argumenteve më të reja shkencore dhe qasjeve pak më ndryshe se
historiografia zyrtare, të japin informacione mbi zhvillime të ndryshme që
kanë përshkuar historinë tonë më të re, që lidhet kryesisht me 50 vjetët e
fundit nën regjimin komunist. Sesioni i pestë shkencor i të djathtës
shqiptare në Rrëshen, ka mbledhur mbi 70 studiues, si nga Kosova, Shqipëria,
Maqedonia, Mali i Zi, diaspora shqiptare në Evropë, Amerikë e Kanada. Shikuar
kronologjikisht, ky sesion është i pesti me radhë, pas atij në Hamburg,
Prizren,Shkodër dhe Klinë dhe organizohet me mtoton "E djathta shqiptare
drejt Shqipërisë etnike", duke pasë për çdo sesion një temë bosht që
shtjellohet nga studiuesit, historianët dhe publicistët.

Pas intonimit të himnit të flamurit, fjalën e hapjes e mbajti intelektuali i
njohur shqiptar nga Shkodra, z. Willy Kamsi, ambasadori i parë shqiptar në
selinë e Shenjtë, menjëherë pas rrënimit të komunizmit në fillim të viteve
90. Kamsi tha se së pari duhet të zhduket koncepti i shpehur i atyre që me
keqdashje thonë se shqiptarët duan Shqipëri të madhe. "Nuk ka gjë më të
rrejshme se ky përkufizim, tha ai dhe shtoi "se shqiptarët kurrë nuk e kanë
dëshiruar një Shqipëri të madhe, por kurdoherë e në të gjitha rrethanat edhe
me pushkë në dorë kanë luftuar për Shqipërinë etnike, e cila është kërkesë e
ligjshme e këtij populli. Me këtë, shqiptarët kanë dëshmuar se nuk
interesohen për tokat që u përkasin etnive tjera, por kurdoherë kanë ngulur
këmbë që të drejtohet padrejtësia që fuqitë e mëdha, në të gjitha kohët, i
kanë bërë këtij vendi dhe këtij populli", tha ai.

Pas tubimeve të Hamburgut, të Prizrenit, Shkodrës e Klinës, sesioni shkencor
i Rrëshenit është një hap i mëtejshëem në realizimin e synimit të qartë e
fisnik, për të shkruar historinë e vërtetë të Shqipërisë, me vlerat e saj të
patjetërsueshme, me njerëzit e me ngjarjet", than ë përmbyllje të fjalës së
tij në hapje të sesionit të Rrëshenit.

Ndërkaq kontributi shkencor për sesionin e Rrëshenit i z. Ëilly Kmasi kësaj
radhe kishte të bënte me njërën nga figurat qendrore të Rilindjes sonë
kombëtare-atë të Luigj Gurakuqit-njërit nga themelusit e shteit shqiptar.

Sesioni ka vijuar me referimin e studiuesit tjetër shkodran, dr. Mentor
Quku, i cili foli në temën "Ndre Mjeda dhe Mirdita", ligjëratë që poashtu u
ndoq me mjaft interes.

"Mirdita i ka dhënë kombit njerëz të mëdhenj, si Kapidanin e Mirditës, Mark
Gjon Markun, shumë të ditur e atdhetarë, personalitete të shquara të
kulturës e të artit, si abatin e Mirditës, Imzot Prend Doçi, Imzot Lazër
Mjeda, Patër Pashk Bardhi, vëllezërit Gjergj e Dodë Koleci, e shumë të
tjerë. Por Mirdita i ka dhënë kombit edhe një nga njerëzit më gjenialë të
tij, dom Ndre Mjedën. Ai jo vetëm e kishte origjinën prej Kryeziut të Fandit
të Mirditës, por edhe mbajti lidhje e luftoi së bashku me Mirditën gjithë
jetën për të provuar tashmë plotësisht origjinën e tij mirditore", tha z.
Quku.

"Mjeda nuk lindi rastësisht njeri me predispozita të mëdha, nuk pati një
talent të jashtëzakonshëm kot së koti, nuk pati rastësisht atë temperament
dhe atë karakter që tërhoqi vemendjen e bashkëkohësve, nuk arriti të bëhej
ai njeri i madh që u bë, në mënyrë spontane, por ishte gjeni, origjina që i
vunë vulën këtij fenomeni të quajtur "Mjeda". Quku përmndi dhe aktivitetin e
Mjedës si autor i memorandumit të famshëm apokrif dërguar konsullatave të
huaja në Shkodër, për të cilën arsye edhe Sulltani dekretoi iraden për
arrestimin e Mjedës e dërgimin në Anadoll. Duhet të ketë marrë pjesë në
mbledhjen e kryetarëve të fiseve shqiptare që kishin ngritur krye në vitin
1902. Mjeda njihet si njohës i mirë i disa gjuhëve kryesore evropiane, si
dhe i angazhuar në disa aksione me rëndësi kombëtare gjatë këtij viti. Ai
ruajti lidhje të vazhdueshme me Mirditën, vendin e origjinës. Ai u kthye
herë pas here atje, si për t'u përtrirë, për të marrë forca, për të luftuar
në jetë, siç thoshte ai, për të guxuar. Brezat e rinj që lindin dhe rriten
në Mirditë, duhet ta kujtojnë vazhdimisht faktin se janë stërnipër të
lavdishëmn të një stërgjyshi jashtëzakonisht të shquar, i cili i bën të
ndjehen mirë, por edhe të obligueshëm ndaj kombit e vendit të parëve-
Mirditës, tha z. Quku.

Historiani nga Prizreni, Qazim Kabashi, solli para të pranishmëve argumentet
e tij lidhur me njërën nga ngjarjet më makabre të forcave serbe- maskarën e
Kabashit të 1913-tës, për të cilën sipas tij në shumë punime të derisotshme
hetohen lajthitje, që kanë ardhur për shkak të mosnjohjes së fakteve,
ndërkohë shtoi se punimi i tij saktëson kohën e saktë të kësaj ngjarjeje dhe
plotëson listën emërore të të vrarëve.

Në sesionin e mbajtur në Rrëshen, referuan edhe prof. dr. Ramiz Abdyli,
Franë Camaj, prof. dr. Romeo Gurakuqi, Gjovalin Çuni, Eugen Shehu, Emin
Fazlija e shumë të tjerë, lista e të cilëve, ka arritur në mbi 70.

Sesioni i sotëm është përshkuar edhe me pika muzikore të interpretuara nga
këngëtarët e Ansamblit "Mirdita" si Gjin Dona, Prena Bneshi e shumë të
tjerë.

Në emër të Këshillit për Ndriçimin e Historisë Shqiptare, sekretari i këtij
Këshilli, z. Nue Oroshi u ka shpërndarë mirënjohje atyre që kanë kontribuar
në organizmin dhe mbarëvajtjen e sesioneve të tilla por edhe me kontributet
e tyre shkencore, shumë studiues, historianë e publicistë.

Nuk do të veprojmë si ata që e kanë mohuar kontributin e së djathtës
shqiptare, por ne do të angazhohemi që duke e valorizuar drejt, të pranojmë
kontributin e çdo shqiptari për çështjen shqiptare, drejt synimeve tona për
një Shqipëri etnike dhe të bashkuar", tha prof. dr. Muhamet Shatri, kryetar
i Këshillit të Përgjithshëm për Ndriçimin e Historisë Shqiptare, në
prmbyllje të sesionit mbi të djathtën shqiptare të mbajtur në Rrësehn.

Pasi ka falënderuar pjesëmarrësit e sesionit, shkencor, zv. kryetari i
bashkisë së Rrëshenit, z. Dodë Pepkola, tha se studiuesit kanë hulumtuar
shkumë arkiva, shumë vepra dhe i kanë përmbledhur të koncenturara në
kumtesat që kanë sjellë prurje të reja. "Konsideroj se është respekt për
Mirditën, për këtë trevë të kahershme, dhe më pëlqen ta quaj kështu, si
është e historisë shqiptare, që erozioni historik nuk e ka tretur, nuk e ka
kalbur, por vetëm e ka lëmuar dhe prej këtu genoma historike mund të marrë
rishtas një shkas për ta plotësuar plotëninë e historisë shqiptare. Janë 13
kumtesa për Mirditën, të cilat sjellin prurje historike, të etnosit, të
etnokulturës dhe të personaliteteve që brezi ynë nuk i ka njohur, por që do
t'i zbardh, do t'i ndriçoj radhazi në vitet e ardhshme. Mirdita e ka
merituar këtë sesion. Mirdita ka akoma pjesë të tjera të pandriçuara, me
inat ose pa inat dhe mendoj se në të ardhmen edhe ato do të ndriçohen", ka
shtuar z. Pepkola.
Prof. dr. Muhamet Shatri, sekretar i Institutit të Historisë në Prishtinë,
dhe kryetar i Këshillit të Përgjithshëm për Ndriçimin e Historisë Shqiptare
tha se gjatë këtij sesioni janë trajtuar tema që kanë për objekt studimi
lidhjet e Kosovës me Mirditën, si dhe kumtesa për kontributin e madh të
personaliteteve të ndritshme të historisë sonë. Sesioni solli njohuri të
reja për çështjen tonë, që kanë munguar deri më tani. Tema për personalitete
kombëtare të kulturës traditës që e kompletojnë historinë tonë", tha ai.

"Natyrisht, në gjithë këtë ka ndonjë tezë apo nëntezë anësore me të cilën
mund të mos pajtohemi plotësisht por kjo është e natyrshme sepse jemi në
kohën kur çdo njeri mund të shprehet lirshëm. Njëkohësisht llogarisim që
duke vepruar në këtë mënyrë nuk do të veprojmë si ata që e kanë mohuar
kontributin e së djathtës shqiptare por ne do të angazhohemi që duke e
valorizuar drejt të pranojmë kontributin e çdo shqiptarei që ka dhënë për
çështjen shqiptare sepse vetëm kështu mund të dalim më të fortë e më të
bashkuar dhe do të arrijmë synimet tona për një Shqipëri etnike dhe të
bashkuar", tha në mes tjerash z. Shatri.

Në Rrëshen, gjatë punimeve të sesionit shkencor janë paraqitur 77 kumtesa,
nga të cilat janë lexuar 41, ndërsa 36 të tjera munguan për shkaqe të
ndryshme, e që një pjesë e madhe na janë dërguar dhe ato do të botohen ne
botimin e pestë të librave për sesionet shkencore, që po I boton në seri
Shtëpia Botuese "Lumbardhi në Prizren.

Në këtë sesion që kishte në fokus kontributin e Mirditës dhe mirditorëve për
çështjen tonë kombëtare, morën pjesë studiues nga të gjitha trojet
shqiptare, nga diaspora, që nga Sllovenia, Zvicra, Gjermania, Suedia e
Kanadaja. Kanë marrë pjesë punonjës shkencor nga Instituti i Historisë në
Prishtinë, Instituti Albanologjik, Prishtinë, Instituti i Historisë në
Tiranë. Gjithashtu, ftesës i janë përgjigjur punonjësit më të zellshëm të
këtyre institucioneve dhe përfaqësuesve të tjerë të institucioneve në
Shqipëri, studiues nga Shkodra, por edhe veprimtarë të shquar të çështjes
kombëtare, veprimtarë që vazhdimisht kanë luftuar me pushkë në dorë për
Kosvën dhe Shqipërinë, si Mark Avdyli, Bajram Qukovci, Hajriz Demaku, Emin
Fazlia- alias Emil Kastrioti. Kontributet e tyre shkencore në sesionin e
Rrëshenit i paraqitën edhe Ëilly Kamsi, Mentor Quku, Fatbardha Saraçi-
Mulleti, Mehmet Rukiqi, Kastriot Bajraktari, Kolec Çefa, Petrit Palushi, dr.
Zymer Neziri, dr. Izber Hoti, dr. Islam Dobra, Avni Bilalli, Hysen Ibrahimi,
Ejup Krasniqi, Abaz Fejsullahi, Qazim Kabashi, Gjetë Doda, dr. Muharrem
Dezhgiu, Parim Kosova, Enver Sulaj, Nue Orsohi, Lekë Shtija e shumë të
tjerë.

Në mungesë të tyre, në sesion u lexuan kumtesat e Tomë Mriaj, dr. Ardian
Ndreca, Mërgim Korça, Shefqet Kelmendi dhe Mark Bregu.

Në ditën e dytë, pjesëmarësit e sesionit të Rrëshenit kanë vizituar
kryqendrën e Mirditës, Oroshin, për të parë nga afër atë që kishte mbetur
nga kulla e kapidanëve të Gjomarkajve, e shkatërruar nga regjimi komunist.


KRYEBASHKIAKU I RRËSHENIT SHPREH ANGZHIMIN PËR RESTAURIMIN E KULLËS SË
GJOMARKAJVE NË OROSH

Gjatë një pritejeje të organizuar në ambientet e bashkisë së Rrëshenit për
një grup pjesëmarrësish të sesionit shkencor, kryetari i këshillit bashkiak
të Rrëshenit, z. Preng Toma, ka përgëzuar organizimin e një aktiviteti të
tillë shkencor, duke vlerësuar lartë punën shkencore të studiuesve nga mbarë
trojet shqiptare dhe diaspora, që sollën argumentet e tyre lidhur me
kontributin e mirditorëve për kombin.

"Roli i Mirditës dhe i mirditorëve gjatë historisë ishte i madh, tha ai,
ndërsa Dyer të mëdha të kësaj krahine u panë me frikë nga regjimi komunist,
siç ishte Dera e Gjomarkajve, pastaj figura e Prenkë Bibë Dodës, Prenkë
Doçit, etj.

Z. Toma theksoi se do të angzhohet që të gjenden format për të restauruar
kullën e Derës së Gjomarkajve në Orosh, por edhe të gjitha objekteve tjera
që kanë rëndësi për traditën tonë kombëtare.

Sekretari i Këshillit të Përgjithshëm për Ndriçimin e Historisë Shqiptare,
z. Nue Oroshi i ka propozuar dhe i ka shprehur gatishmërinë kreut të
Rrëshenit, që diaspora shqiptare mund të japë kontributin e saj që Kulla e
kapidanëve të Gjomarkajve të ngritet në këmbë dhe të bëhet vendi ku
shqiptarët do të ndalojnë për të rikujtuar të kaluarën tonë, si mësuese e së
ardhmes.

http://www.mirdita.net/mirdita008